چکیده تحقیقات پایانی شش نفر از طلاب مدرسه علمیه حضرت زهرا سلام الله علیها شهرستان دورود
چکیده(علل دین گریزی در جامعه اسلامی و راههای پیشگیری از آن) محقق: لیلا نادری تر سر
موضوع تحقیق علل دین گریزی در جامعه ی اسلامی و راه های پیشگیری از آن می باشد، در اصطلاح قران کریم، دین همان «روش زندگی» است که در فطرت مردم به ودیعه گذاشته شده و انسان ذاتاً به آن گرایش داشته و در پرتو رهنمودهای آموزه هایش تربیت می شود. امّا، امروزه متأسفانه پیوسته عواملی به صورت پیدا و پنهان، دینداری افراد جامعه به ویژه نسل جوان را تهدید می کند و موجب فاصله گرفتن این نسل از آموزه های دینی می شود. این عوامل به صورت آسیب ها و موانع بازدارنده، زمینه دین گریزی را فراهم می آورند. در این نوشتار به بررسی این علل و بیان اصول و راه های پیشگیری از این علل پرداخته شده است. نوع این تحقیق توصیفی و ماهیت آن کاربردی است ابزارهای گردآوری مطالب آن، مبتنی بر استفاده از کتاب های گوناگون از جمله؛ کتب دینی و جامعه شناختی، نشریات و دانشنامه ها، ماهیت های مختلف و هم چنین حاصل مطالعات نگارنده است. این تحقیق شامل 4 بخش می باشد، که در بخش اول؛ به کلیات تحقیق از جمله؛ تعریف و تبیین موضوع، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و فوائد تحقیق و ساختار تحقیق و… پرداخته شده است. در بخش دوم؛ به بررسی دین و کارکردهای آن از منظر روان شناختی و جامعه شناختی پرداخته شده است. از جمله؛ ضرورت وجود دین برای زندگی بشر، اقسام دین، امتیازات اسلام بر سایر ادیان و… و هم چنین به بیان کارکردهای دین از منظر روانشناختی که شامل؛ معنا بخشیدن دین به زندگی، ایجاد آرامش و سلامت روان، پاسخ به احساس تنهایی و… پرداخته شده است. کارکردهای دین از منظر جامعه شناختی نیز شامل؛ دین پشتوانه اخلاق اجتماعی، برقراری قانون و تأمین عدالت و دادگری در جامعه می باشد. در بخش سوم؛ به علل دین گریزی پرداخته شده است که این علل را می توان به علل درون دینی و علل برون دینی تقسیم کرد. مراد از علل درون دینی؛ آن هایی است که به ذات دین، نحوه ی رویکرد به دین، فهم و تلقی از دین و نوع معرفت دینی مربوط می شود، مانند: نارسایی مفـاهیم دینی، جهل
و ناآگاهی درباره ی دین، ناسازگاری دین با علم، عقل، نیازهای فطری، طبیعی بشری و…می باشد. و مراد از علل برون دینی؛ عللی است که به عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی پیوند خورده ی با دین و عالمان دینی مربوط می شود، مانند: رفتار خودکامه از جانب متولیان دین و حکومت، عملکرد عالم نمایان، فقر و ناداری، تهاجم فرهنگی و … می باشد. و در بخش چهارم؛ نیز 8 اصل از اصول و راه های پیشگیری از دین گریزی بیان شده است که شامل: اصل ایجاد زمینه، تفکّر، تزکیّه، کرامت، تسهیل یا تیسیر، اصلاح زمینه، تدرّج و تمکّن می- باشد.
واژگان کلیدی: دین، دین گریزی، کارکرد دین، ضرورت وجود دین، فقر، تهاجم فرهنگی، کرامت، تزکیه.
(عوامل محیطی موثر در تعلیم و تربیت)محقق: حدیث کرنوکر
چكيده
انسان تنها آفريده ايست كه خداوند متعال او را به عنوان اشرف مخلوقات و خليفه ي خويش بر روي زمين برگزيده است. اگر چه برخي ويژگي هاي موجودات ديگر نيز در انسان هست، ولي او به غير از تمام موجودات مي باشد، و با وجود مشتركاتي كه بين انسان و حيوان است، انسان داراي امتيازاتي ست كه مختص خود اوست و به سبب اين امتيازات است كه او به عنوان جانشين خداوند در زمين معرفي مي شود.
گرچه همه ي موجودات در مسير تكامل در حركت مي باشند، ليكن انسان در جستجوي كمالي جداي از كمال ساير موجودات است، چرا كه انسان تنها موجودي ست كه روح خداوند در او دميده شده؛ جسمش به خاك اتصال دارد و روحش به خدا.
از اين رو، خداوند هيچ گاه انسان را به حال خويش رها ننموده و همواره او را در رسيدن به كمال حقيقي رهنون گشته است. خداوند متعال نيروي «عقل و خرد» را در وجود انسان به وديعه نهاده و اين موهبت الهي تنها به انسان تعلق يافته است و او قادر است با قدرت تعقل و انديشه خويش جوانب مختلف امور را بررسي نموده و با قدرت اختيار و انتخابي كه خداوند به وي عنايت فرموده، درست ترين ها را برگزيده و خود را به بهترين ها آراسته نمايد. وي علاوه بر برخورداري از عقل و انديشه از نعمت بعثت برگزيدگان الهي برخوردار بوده است، برگزيدگاني كه تحت تربيت خاص الهي، به كمال حقيقي نايل گشته و پس ازآن مأمور به هدايت بشر گشته اند.
بشر بدون تعليم و تربيت صحيح، قادر به پيمودن قله هاي پر فراز و نشيب مسير تكامل نمي باشد و تنها با وجود يك برنامه ي منظم جهت تعليم و تربيت مي تواند به سر منزل حقيقي دست يابد.
هدف اساسي تعليم و تربيت اين است كه؛ فرد به گونه اي بار بيايد كه خود، اداره كننده ي خويشتن باشد، تمايلات يا هواهاي نفساني خود را تحت كنترل درآورد و از آن چه غيرمنطقي يا غيرعقلاني است خود را دور سازد، و آن چه شايسته انسان بودن اوست، انجام دهد.
در روند تعليم و تربيت انسان سه عامل اثرگذار بوده كه اين عوامل سه گانه عبارتند از؛ وراثت، محيط و اراده ي انسان، گرچه اثرگذاري عوامل وراثت و محيط را نمي توان ناديده گرفت و اهميت نقش اين عوامل در تعليم و تربيت ايجاب مي كند در زمينه ي دو عامل مذكور برنامه ريزي مناسب صورت گيرد، ليكن نبايد اين مطلب را از نظر دور داشت كه اراده ي انسان مقدم بر وراثت و محيط است و به وسيله ي اراده است كه انسان بسياري از اثرها را پذيرا گشته و يا آن ها را طرد مي نمايد.
چکیده(مهجوریت قران و راه های زدودن آن در جامعه)محقق: ملیحه داغ بلندان
مهجوریّت قرآن؛ به معنای راه نیافتن تعالیم انسان ساز قرآن در زندگی مسلمانان است، که رسول اکرم*در سوره ی مبارکه فرقان، شکایت خود را از امتش به خاطر به مهجوریّت کشاندن قرآن به درگاه الهی، عرضه می دارد.
نخواندن قرآن، ترجیح غیر قرآن بر قرآن، تدبّر و اندیشه نکردن در قرآن و از همه مهم تر عمل نکردن به قرآن از مصادیق مهجوریّت قرآن است.
از عوامل مهجوریّت قرآن، می توان به کنار گذاشتن اهل بیت از صحنه ی اجتماع، پیروی مردم از هواهای نفسانی و وسوسه های شیطانی، عدم توجّه مردم به نقش سازنده ی قرآن در زندگی و گسترش خرافات در جامعه و نگرش محدود به قرآن اشاره کرد.
به مهجوریّت کشیده شدن قرآن در جامعه، پیامدهای ناگواری را به همراه دارد که بیگانه شدن جامعه با قرآن، متروک شدن شریعت، گسسته شدن رشته ی اتحاد و برادری در جامعه، جدا شدن مردم از فرهنگ قرآن، رانده شدن حاملان و عاملان قرآن از صحنه ی اجتماع، عدم راهیابی دستورات قرآن به زندگی روزانه ی مردم از پیامدهای مهم آن است.
اعتقاد و باور جامعه به الگو بودن قرآن در تمام ابعاد، تصحیح فرهنگ استفاده از قرآن در بین افراد، توجّه به معانی و مفاهیم قرآن، عمل کردن دست اندرکاران قرآن به دستورات قرآن، دعوت افراد جامعه به تدبّر و اندیشه در قرآن، توجّه خاص مراکز علمی- فرهنگی به مباحث قرآنی و محور قرار دادن قرآن در سخنرانی ها، از جمله اموری است که می تواند به رفع مهجوریّت از قرآن، کمک شایانی بکند.
روش به کار رفته در این پژوهش روش کتابخانه ای است. در این پژوهش ضمن بررسی مفهوم مهجوریّت، به عوامل زمینه ساز این واژه ی دغدغه آفرین، و راهبردها و راهکارهای مقابله با آن اشاره شده است. به امید آن که میثاقی استوار با رسول خدا* بسته و به احیای قرآن کریم در تمامی زوایا و ابعادش تعهد نمائیم، تا نام ما جزء مهجورکنندگان قرآن نباشد.
کلید واژه ها: قرآن، مهجوریّت، مصادیق مهجوریّت، عوامل مهجوریّت، پیامدهای مهجوریّت، رفع مهجوریّت.
چکیده
ولی فقیه به کسی گویند؛ که به دلیل آگاهی در دین به عنوان سرپرست مردم در زمان غیبت است و بحث از ولایت فقیه؛ یعنی حق حکومت و حاکمیّت برای فقیه در زمان غیبت امام معصوم علیه السلام وجود یک حاکم برای رهبری جامعه ی اسلامی ضروری می باشد، تا باعث ایجاد اتحاد در درون جامعه شده و از هرج و مرج جلوگیری به عمل آورد. در زمان امام معصوم حق حاکمیّت از آن امام معصوم است، امّا در زمان غیبت این ولایت به فقیهان جامع الشرایط می رسد، که این امر با بیان دلایل عقلی و نقلی اثبات می شود. از جمله این دلایل؛ قاعده ی تکامل و سیره ی اهل بیتعلیهم السلام و هم چنین ضرورت وجود رهبر برای جامعه در زمان غیبت امام معصوم می باشد.
زمانی که حاکم اسلامی باشد نیازمند یک حکومت اسلامی است، تا در آن احکام و حدود الهی اجرا شود و جامعه از هرج و مرج و بی نظمی در امان بماند و در زمان بروز اختلافات اجتماعی و سیاسی که در اثر توطئه ی دشمنان داخلی و خارجی به وجود می آید، اتحاد ملّی را حفظ، امنیّت را برقرار و رفاه جامعه را بر عهده گیرد. هم چنین امور جامعه و مناسبات آن را با احکام، اصول و ارزش های دینی موزون کند.
رهبر جامعه اسلامی، و ولی فقیه باید آشناترین مردم به حکم خداوند؛ یعنی از فقاهت مورد نیاز در امور اجتماعی و سیاسی و هم چنین در عرصه ی مدیریت از توانایی های لازم برخوردار باشد.
تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی و اسنادی نگاشته شده است. برای ارائه، منبعی جامع و کامل در جهت پاسخ به سئوالاتی در باب ضرورت ولایت فقیه در عصر غیبت، برای استفاده همگان است.
واژگان کلیدی: ولایت، فقیه، غیبت، تشریع، تکوین، مشروعیت، حکومت، حاکمیّت.
چکیده(جایگاه حجاب درآیات و روایات)محقق: مریم کولیوند
حجاب؛ به معنای پوشش اسلامی، از مسائل ضروری و غیرقابل انکار دین اسلام است که با عقاید و باورهای مسلمانان در ارتباط است، در توضیح ضرورت این تحقیق، همین بس که، امروزه حجاب به یک مسأله سیاسی تبدیل شده است و سردمداران استکبار جهانی به خوبی فهمیداه اند که حجاب، سدّ راه آن هاست، بنابراین تنها راه ضربه زدن به کشورهای اسلامی را از میان برداشتن حجاب و رواج بی حجابی و بدحجابی در این کشورها می دانند. حجاب دارای مراتبی است که طبق فرموده مقام معظم رهبری، چادر به عنوان برترین آن ها مطرح شده است، حجاب سپری در مقابل تیر زهرآلود گناه است. بنابراین حجاب و پوشش دینی نه تنها بند و حصار و مایه محدودیّت نیست، بلکه نشانه ی حرمت و موجب مصونیّت است.
حجاب از دیدگاه قرآن، انواعی دارد، که عبارتند از: حجاب در نگاه، حجاب در دامن، حجاب در پوشش، حجاب در کردار، حجاب در گفتار، پس انسان ها اگر خواهان حقیقت و سعادت هستند، باید اعمال، گفتار، پوشش و حجاب خود را بر آیات نورانی بخش این کتاب آسمانی عرضه کنند، و تنافی و نواقصی را اصلاح نمایند.
حجاب دارای منافع فردی و اجتماعی می باشد؛ منافع فردی آن، مانند:سلامت روانی زن، حفظ استواری خانواده، پایبندی به اصول اخلاقی انسانی، تعدیل کننده غریزه خودنمایی و تبرّج، نماد دین داری و عاملی برای ازدواج های مشروع،و منافع اجتماعی آن: امنیّت روحی و سلامت اخلاقی اجتماع،کاهش مفاسد و استواری جامعه، حفظ ارزش و مقام زن، شکوفایی اقتصادی، سلامت نسل آینده جامعه، مسؤولیت پذیری و مقابله با تهاجم فرهنگی می باشند، با گذشت بیش از سی سال از انقلاب اسلامی ایران،مسأله حجاب در کشور از جایگاه خوبی برخوردار نیست و هنوز با مشکلات فراوانی روبرو است، برای رسیدن به جایگاه واقعی حجاب و نهادینه شدن آن، نیاز به هم سویی و وحدت عمل مؤسسات و ادارات به خصوص رسانه و مراکز آموزشی می باشد تا با تبیین مبانی و هدف حجاب به این مهم دست یابند.
روش تحقیق در این نوشتار، روش توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای است، و در این راستا، راهکارهایی جهت احیای فرهنگ حجاب در جامعه اسلامی پیشنهاد می- شود که از جمله آن ها: احیای فرهنگ اسلامی و اصلاح باورهای عمومی، اصلاح نگرش های فرهنگی در سیاست گزاران و برنامه ریزان، هماهنگی کلیه نهادهای ذی ربط، اصلاح عملکرد رسانه ها، اصلاح نظام الگوسازی به کارگیری روش های صحیح برای گسترش حجاب، توجّه به هدایت زمینه ها ی طبیعی میل به خودنمایی، تقویت مرزهای زنانگی و مردانگی می باشد.
واژگان کلیدی: حجاب، پوشش، آیات، روایات، منافع، زن، راهکارهای گسترش.
چکیده
پیشوای هفتم شیعیان در خانه ی امام جعفر صادق علیه السلام در هفتم صفر128ه.ق، به دنیا آمد. جامعه و عصر کودکی ایشان، مصادف با آخرین نفس های دودمان اُمَوی بود.
امام کاظم علیه السلامدرسن20سالگی امامت شیعیان را بر عهده گرفتند. در آن زمان فرقه های انحرافی متعددی هم چون؛ فطحیّه، ناووسیه، خطابیه پدیدار شدند که هر لحظه انحراف شیعیان را بیش از پیش تقویت می نمودند.
امام علیه السلام در دوران امامت خود با چهار تن از زمامداران بنی عباس؛ منصور دوانیقی، مهدی عباسی، هادی عباسی و هارون الرشید معاصر بودند، که می توان از صفات بارز و مشترک آن ها را خوشگذرانی، خودکامگی، تاراج بیت المال، گسترش ظلم و ستم، سیاست تهدید و فشار اقتصادی بر جامعه ی اسلامی و به خصوص سخت گیری درباره علویان برشمرد. لذا می بایست امام درمقابل هر یک موضع ویژه ای اتخاذ می کردند.
امام علیه السلام سال‌ها مورد اذیت، آزار، تعقیب و زجر بودند، و مدتی نیز-كه از4 سال تا 14 سال نوشته‌اند- در زندان بسر می‌بردند. امّا امام علیه السلام در ادامه ی راه پدر بزرگوارشان که در محور برنامه علمی، فکری و مبارزه با عقاید انحرافی بود، حوزه و محل درسی را تشکیل دادند و به تربیت شاگردان برجسته و رجال دینی برای مبارزه با مکتب الحادی و انحرافی و کنترل دستگاه حکومت پرداختند و مکتب جعفری را احیا کردند.
در این تحقیق که به روش کتابخانه ای و با استفاده از کتب معتبر تاریخی نوشته شده است، سعی بر آنست که اندیشه ی سیاسی امام موسی كاظم علیه السلام و ابعاد آن مورد بررسی قرار گیرد تا بتو‌انیم الگویی مناسب را بشناسیم و این نوشته تاریخی و علمی به عنوان طرحی جامع در اختیار طلاب و دانشجویان قرار گیرد.
واژگان کلیدی: سیره، سیاست،کاظم، بنی عباسی، امامت، تشیع.
